Amerika’ya Atılan Adım Ne Kadar Güvenli?

Dünya genelinde genç nüfus oranlarıyla birçok ülkenin dikkatini çeken Türkiye’de, üniversitelerde okuyan yaklaşık 3 milyon öğrenci farkındalık yaratabilme amacıyla birbirinden farklı uluslararası projelere katılmak için emek, zaman ve para harcıyor. “Bir Amerikan Rüyası” olarak tanıtılan “Work And Travel” programı ise uluslararası proje denildiğinde hiç kuşkusuz Türk üniversitelilerin en çok tercih ettiği program. Amerika’ya açılmak ve adım atabilmek için gençler tarafından bir fırsat olarak görülen program yoğun ilgi ile karşılaşsa da yaşanan birtakım olumsuzluklar ister istemez programın niteliklerini sorgulatıyor.

ABD Nüfus Ofisi’nin yayınladığı bir rapora göre Türkiye 2025 yılında dünyada en çok genç nüfus barındıran ülke olma unvanını Meksika’dan devralacak. Halen Türkiye genelinde 94’ü devlet, 45’i vakıf olmak üzere 139 üniversite bulunuyor ve bu okullardan her yıl 350 bine yakın genç mezun oluyor. Ülkemizdeki üniversiteli işsiz oranının yüksekliği ve öğrencilerin üniversitelerden mezun olduklarında neyle karşılaşacaklarının belirsizliği ile öğrenciler okurken deneyim kazanma yolunu seçiyorlar. Deneyim kazanmak amacıyla katılınabilecek en iyi programlar arasında gösterilen Work and Travel’a çeşitli danışman şirketler aracılığı ile geçtiğimiz yıl yaklaşık 8 bin üniversiteli Türk öğrenci katıldı.

Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşama, çalışma ve gezme imkanı tanıyan bu program, öğrenciler için bir rüyaymış gibi anlatılsa da geçmişte yaşanan bazı olumsuz örnekler zihinlerde soru işaretleri uyandırıyor.

“WORK AND TRAVEL” NEDİR?
Amerikan Hükümetinin kontrolünde uygulanan kültürel değişim programıyla, dünyanın değişik yerlerinden üniversite öğrencileri yaz tatilleri boyunca Amerika'da hem çalışıp hem de seyahat edebiliyor.  İngilizcelerini geliştirme imkânları bulan öğrenciler, dünyayı ve farklı kültürleri tanıma fırsatına ulaşıyor.

WORK AND TRAVEL’A KİMLER KATILABİLİR?
18-25 yaşları arasında, en az orta seviyede İngilizce bilgisine sahip, dört yıllık lisans öğrencisi olan ve 4 üzerinden en az 2 genel not ortalamasına sahip herkes programa katılabiliyor.

PROGRAM İLE AMERİKA’DA YAPILABİLECEK İŞ TÜRLERİ
Program aracılığı ile ABD’ye giden üniversiteli gençler su ve eğlence parkları, kumarhaneler, oteller, restoran ve kafeler, mağazalar ve balık fabrikalarında çeşitli pozisyonlarda asgari ücretle çalışabiliyorlar.

ÇALIŞMA SAATLERİ VE GELİR
Program başında imzalanan iş sözleşmesine bağlı olarak değişen haftalık çalışma saatleri, ABD’de geçerli olan çalışma yasasında belirtilen haftada en az 35 saat çalışma garantisine sahip. Haftalık 35 saatten fazla çalışabilme durumu çalışan öğrenci ile işvereni arasındaki ilişkiye bağlı olarak artabiliyor.

Work and Travel programı ile ABD’de çalışan öğrencilere saat başına 7.5 ile 13 dolar arasında ücret verilirken, öğrenciler ABD çalışma yasalarına bağlı olarak sosyal güvenlik numarası alıyor, maaşlarından bulundukları eyaletin vergi dilimine göre kesinti yapılıyor.

PROGRAMIN BİR ÖĞRENCİYE MALİYETİ
Work and Travel programı ülkemizde çok popüler olmasına rağmen, dışarıdan bakıldığı gibi hiç de o kadar düşük maliyete sahip değil. Danışmanlık eden şirketlere ödenen aracılık hizmeti ücreti, vize, uçak biletleri ve depozitolar derken kişi başı maliyet 4 bin dolara kadar çıkabiliyor. Çalışılan yere ve konuma göre öğrencinin aylık kazancı 800-1200 dolar arasında değişirken; yeme-içme, barınma, ulaşım gibi giderler de işin içine girdiğinde öğrencinin elinde kazandığı paradan çok bir şey kalmıyor.

PROGRAMIN OLUMLU YÖNLERİ
· Farklı ülkelerden gelen öğrencilerle tanışma, kaynaşma, iletişim kurma ve yeni kültürleri tanıma fırsatı.
· Öğrencinin gideceği ve çalışacağı yere göre İngilizce pratik yapma fırsatı.
· Bütçe yapma, kendi kendine yetebilme, geçinme deneyimi.

· Amerika’yı gezme, görme ve Amerika’da yaşama şansı.

· Sorunlarla karşılaşma ve bu sorunlarla başa çıkma deneyimi kazanma.

· Belirli bir program dâhilinde çalışmak ve çalışma hayatını tanıma deneyimi.

PROGRAMIN OLUMSUZ YÖNLERİ

·  Programa aracılık eden danışman şirket tarafından sizlere vaat edilen çalışma, konaklama ve gelir koşullarının sağlanamaması ve şirketle istenilen düzeyde iletişim sağlanamaması.

· İngilizce pratik yapmak amacıyla başvurulan programda konaklanılan evlerde sadece yabancıların (çok sayıda Türk) birlikte kalıyor olması.

·  Çalışılan eyalete göre İngilizce ile karşılaşamama durumu. (ABD’nin birçok eyaletinde İspanyolca İngilizce ile birlikte resmi dil olarak kullanılırken, yine birçok eyalette İspanyolca konuşanların oranı İngilizce konuşanlardan daha yüksek.

· Programın gezme kısmına odaklanılarak çalışma kısmının unutulmasından kaynaklanan sorunlar. (İşlerin ağırlığından kaynaklanan moral bozuklukları, yoğun olan ya da hiç yoğun olmayan çalışma saatleri, kronik yorgunluklar.)

· Yeme içme düzeninde meydana gelen bozukluklar.

·  Hastalık gibi durumlarda ABD sağlık sisteminin yapısından kaynaklanan maddi sorunlar.

KONSOLOSLUKLARDAN ÖĞRENCİLERE UYARI

Program aracılığı ile ABD’ye giden ve birçok sorunla karşılaşan Türk öğrencilerin işsiz ve parasız kalma durumlarındaki artışla beraber aileleri aracılığı ile ve birebir konsolosluklara müracaatları ile Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluklarından Dışişleri Bakanlığı’na uyarı yazısı gönderildi.

Türkiye Cumhuriyeti Los Angeles ve New York Başkonsoloslukları’nın 5 Temmuz 2010 tarihli, T.C Dışişleri Bakanlığı’na yazdığı ortak uyarı yazısıyla, Work and Travel programı ile Amerika’ya gelen ve iş ve konaklama konusunda kendilerine şirketler tarafından verilen sözlerin tutulmadığı için açıkta kalan çok sayıda Türk öğrencinin olduğuna ve bu öğrencilerin konsolosluklardan yardım talebinde bulunduğuna değinilerek; bu konuda bakanlık olarak gerekli uyarıların yapılarak bundan sonra benzer olumsuz durumların yaşanılmasına mahal verilmemesi istendi.

Programa Aracılık Eden Şirketlerden Ortak Ses: “Amerika’yı bir rüya gibi anlatmıyoruz.”

ELT Eğitim Danışmanlığı, (Damla ÖZDEMİR): “Para kazanmak ve birikim yapmak için çok ideal bir program değil; bu program Amerika’yı görmek, tanımak ve kültürel ortama şahit olmak için tercih edilmeli. Öğrencilerin büyük bir kısmı çalışma kısmını düşünmeden müracaat ediyorlar. Programın en büyük bölümü Amerika’da Amerikan sistemine göre çalışma üzerine kurulu.”

Ozman Eğitim Hizmetleri, (Nihan TOKER): “Bu programın en önemli ayağının danışmanlık firmaları olduğunu düşünüyoruz. Çünkü Work And Travel’a sadece 3 ay Amerika’da çalışma ve gezme anlamında bakılmamalı. Bir önceki sene Eylül’de başvuran bir öğrencinin Amerika’ya gidene kadar geçirdiği hazırlık süreci, Amerika’daki koşulları ve Türkiye’ye döndükten sonraki işlemleri bizler tarafından takip ediliyor.”

United Towers Yurtdışı Eğitim Danışmanlığı, (Mustafa ÖZDEMİR): “Öğrencilerin aracı şirketleri seçerken tabela şirketlerle karşılaşma ihtimalleri çok yüksek. Dolayısıyla bu tercihlerini en ucuza değil, en sağlama ve en memnuniyet düzeyi yüksek olana göre yapmaları sonradan pişman olmalarını engelleyecek bir durum teşkil ediyor.”

Global Vizyon Eğitim Danışmanlığı, (Esra ÖZBAY): Amerika’yı ve programı pembe ve mükemmel bir tablo yaratmadan tüm açıklığı ile öğrencilerle paylaşıyoruz. Kimsenin hayal kurup, hayal kırıklığı yaşamasını istemediğimizden programda karşılaşabilecek her türlü durumu açıklamak zorundayız. Ticari bir kurum olmaktan öte, sektörde tutunmak için memnuniyet sağlamak önemli.

Programa Katılan Öğrencilerin Düşünceleri:

Alper TAÇ (Ege Üniversitesi): “Amerika’da insanların ne kadar genç yaşta sorumluluk alıp, iş hayatına katıldıklarını gözlemlemek açısından iyi bir fırsat oldu. Para hesabı yapmak, geçim sıkıntısı gibi durumları yurtdışında deneyimlemek apayrı bir duygu.”

Çağrı SEZER (Yeditepe Üniversitesi): “Programda para kazanmayı amaçlayan varsa baştan vazgeçsin. Eğer Amerika’yı gezmek, görmek, tanımak istiyorsanız da programa yapacağınız harcama ile bir ay turist olarak dertsiz tasasız Amerika’yı gezebilirsiniz derim.”

Ezgi DÜZCÜ (Dokuz Eylül Üniversitesi): “Çok büyük beklentilerle programa katılmak büyük hayal kırıklıklarını da beraberinde getirebilir. Dolayısıyla öğrenciyken sıradışı bir deneyim yaşamak istiyorsanız katılın derim.”

Görkem KÜÇÜK (Pamukkale Üniversitesi): “Amerika’ya para kazanma amaçlı değil, kendi hayatına yeni bir soluk katmak amaçlı gitmek lazım. Bu program size yeni bir soluk, yeni bir nefes, hayata yeni bir bakış açısı katıyor.”

Mustafa SAĞLIK (Ege Üniversitesi): “Her anıyla hayata yeniden, başka bir yerden bakabileceğinizi fark ettiren bir program. Kendi ayaklarınızın üstünde durmak için okyanus ötesine uğramanızı tavsiye ederim.”

Yasemin DEMİRAĞLI (Anadolu Üniversitesi): “En kötü işlerde çalışıp en düşük ücretleri almak, farklı ülkelerden gelen öğrencilerle tanışıp onlarla kaynaşmak, aile, arkadaş, yurt özlemini İngilizce anlatmak. Programın kısa özeti bu olsa gerek.”

Sevil YÖRÜK (Kocaeli Üniversitesi): “Dünyanın nasıl döndüğünü en kısa zamanda öğrendiğiniz bu programda maddi açıdan bir kazanım beklemeyin. En büyük kazanım İngilizce pratik ve yepyeni yerler, insanlar tanımak.”