Altı Üstü Bir Parfüm! Neyi Anlatıyorsun?

Teos’un Bahçesi’nden merhaba,
altta okuyacağınız bu yazım ile birlikte Bizimizmir ailesine katılmanın onurunu yaşıyorum.



1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü yakın zamanda kutlamış olmamız vesilesiyle, koku sektöründe emek veren parfümörleri, bitkileri yetiştiren ve hasadını gerçekleştirenleri, ekstraksiyon ve distilasyonunu yapanları, geçmişte hayvanlardan elde edilen bileşenlerin yerine bilgi ve fikir emeği ile sentez molekülleri üreten bilim insanlarını, hassas depolama koşullarını sağlayan depo görevlilerini, üretimde gramların hatta miligramların ne kadar önemli olduğunun bilincinde olan üretim emekçilerini, bunca emeği doğru sunmanın ve alıcıya ulaştırmanın sorumluluğunu üstlenen satışçıları, kalite kontrolünden planlamasına kadar emek veren tüm “burun emekçilerini” de anmış olalım.

Altı üstü bir koku! Neden bu kadar insan, neden bu kadar emek değil mi?

Değil! Genel kanının aksine; ‘Yasemin kokuyor’ dediğimiz hiçbir parfüm ya da sıvı sabun kokusu, yasemin çiçeklerinin suyu sıkılarak elde edilmez.

Bir koku tasarımı, kullanım amacına bağlı olarak en basitinde 15-20, en karmaşıklarında yüzlerce bileşen bulunacak şekilde hazırlanır. İçerisinde bitkilerin farklı bölümlerinden elde edilen uçucu yağlardan, laboratuvarlarda özel olarak sentezlenmiş koku moleküllerine kadar farklı birçok kaynaktan ham maddeler bulunur. Kokuların pazarlamasında sıklıkla karşılaştığımız koku üçgeni/koku piramidi tanımlamalarında üst, orta ve alt notalar işte bu bileşenleri barındıran bölümlerdir. Bu bölümler, sanılanın aksine birbirinden kesin çizgilerle ayrılmaz. Bir kokuyu kokladığımızda ilk dakikalarda yalnızca üst nota bileşenlerini almayız. Ancak orta notalara göre daha fazla algıladığımız ve o ürünle ilgili ilk izlenimimizi edindiğimiz kısım üst notalardır. Bir tasarımda en uçucu bileşenler bu bölümde bulunur. Sonrasında ise orta notalar belirginleşir. Hatta bu bölüme, daha keyifli bir ifade şekli ile “kalp notaları” da denir. Nispeten daha az uçucu bileşenler bu bölümde algılanır. Parfümün kalıcılığı ile eşleştirilen alt/dip notalar ise uçuculuğu en az olan moleküllerin yer aldığı bölümdür.
Bu bileşenler gelişigüzel bir araya getirilmez. Kimya ve sanatın bir bileşimi olan koku tasarımları bu işte ehil Parfümörlerce yapılır. Tüketici tarafında genelde Parfümör denilse de; esans, aroma ve uçucu yağlar sektöründe bizler bu özel yeteneklere “burun” deriz. Sadece koku alma konusunda genel ortalamadan daha hassas doğmakla kalmaz, burunlarını eğitir; her duyguyu, her mesajı, her bitkiyi, her sentez molekülü ya da bunların bir araya getirdiği akorları barındıran bir koku hafızası oluşturur, kimya bilgisi ile bu hafızalarını pekiştirir ve süreklilik arz eden bir öğrenme maratonunda çalışırlar.

Bir Burun (Parfümör), tasarladığı koku kompozisyonunun uyumu, zaman içerisindeki değişimi, kalıcılığı, uygulandığı ürünün sıvı, toz, kremsi vb. olmasına göre göstereceği performansı gibi birçok detayı değerlendirir. ‘Üst notada uçucular varmış narenciye yağı koyayım, ortaya biraz çiçek notaları en dibe de sandal ağacı, vanilya notası, sedir biraz da musk koyarsam olur bir tasarım.’ diyemez. Her bölümün birbiri ile uyumu, zaman içerisindeki tatlı geçişkenliği, kullanılacağı yere uyumu, ulaşılabilirliği açısından maliyeti dahil değerlendirmesi gereken çok sayıda faktör vardır. Bu değerlendirmeleri yaparak oluşturduğu tasarımda yer alan 20, 30 ya da belki 230 farklı bileşeni de 5000’in üzerindeki bir ham madde paletinden seçer. Bu kadar farklı kriterlere dayanarak yapılan kokulara altı üstü bir koku demek elbette uygun düşmez. Koku sektöründeki “Burun Emekçileri”ne bir kez daha selam olsun.

Sağlıklı ve güzel kokulu günler dilerim.

Not: Konu ile ilgili soru ve düşüncelerinizi yorumlar bölümünden paylaşabilirsiniz. Cevaplarını da oradan vereceğim...