Hipofiz tümörlerinin oluşum mekanizmalarıüzerine yurt dışında çalışmaları bulunan ve Uluslararası FİPA (ailevi izolehipofiz adenomu hastalığı) Konsorsiyumunun Türkiyedeki üç üyesinden biri olanİzmir Kent Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr.Mehtap Çakır, ailevi hipofiz tümörü düşünülerek genetik analiz yapılan,dünyanın pek çok ülkesinden hastayı içeren çalışmanın sonuçlarını paylaştı.Çakır, sonuçlardan önce hipofiz bezi hastalıkları hakkında bilgi verdi. Hipofizbezinin beynin alt kısmında, burnun arka kısmına denk gelen bölgede yerleşmişküçük bir endokrin (hormon salgılayan) bez olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Çakır,Bu bez vücutta boy uzaması, büyüme, cinsel fonksiyonlar, emzirme sırasında sütgelmesi, stres durumları, metabolizma gibi pek çok durumu kontrol edenhormonları salgılar. Hipofiz bezi bu hormonların bir kısmı ile tiroid ve böbreküstü bezlerini de yönetir diye konuştu.
Hipofiz bezi tümörlerinin bazen fonksiyongöstermeyen sessiz kitleler olduğunu bazen bir ya da daha çok hormonun aşırısalgılanması şeklinde olabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Çakır şunlarısöyledi:
Hipofiz bezi vücuttaki endokrin organlarıyöneten temel bezdir. Hipofiz bezinin tümörlerinde ise hipofiz hormonlarınınbir veya birkaçının fazla salgılandığını görüyoruz. Bu tümörler kafa içitümörlerinin yaklaşık yüzde 15ini oluştururlar. Bir santimden küçük olantümörler ise otopsi serilerinde yüzde 1.5 ile yüzde 27 arası sıklıkta raporedilmiştir. Hipofiz bezi tümörleri genellikle yavaş büyüyen ve iyi huylutümörlerdir. Bu tümörlere bağlı meydana gelebilecek problemlerden biri, tümörünbüyüyerek hipofiz bezinin üst kısmında yerleşen göz sinirine baskı yapması vebuna bağlı gelişen baş ağrısı ve görme defektleridir. Bazen tümör normalhipofiz dokusuna bası yaparak, bazı hormonların yetersiz salgılanmasına sebepolabilir. Bunun yanında eğer herhangibir hormon fazla salgılanıyorsa hastanın buna bağlı bulguları da ortayaçıkacaktır. Örneğin prolaktin hormonu salgılayan tümörlerde kadınlarda adetgörememe, göğüslerden süt gelmesi, erkeklerde cinsel işlev bozukluğu olabilir.Büyüme hormonu salgılayan tümörlerde ellerde, ayaklarda büyüme, kulaklarda veburunda belirginleşme, seste kalınlaşma, horlama gibi bulgular ortayaçıkabilir. Yine bu hastalarda hormon fazlalığının metabolik yan etkileri olarakşeker hastalığı ve yüksek tansiyon gelişebilir. Hipofiz bezi tümörleri sadecebüyüklük ile değil hormon salgılama özellikleri açısından da takipedilmelidir.
AİLESEL FAKTÖR ORTAYA ÇIKARILDI
Prof. Dr. Mehtap Çakır, ailevi hipofiz tümörü düşünülerek genetikanaliz yapılan, dünyanın pek çok ülkesinden hastayı içeren çalışma sonucunuaçıklarken, şu değerlendirme ve uyarıları yaptı:
Hipofiz bezi tümörü olan hastaların birkısmında ailede de hipofiz tümörü görülmektedir. Yapılan araştırmalar hipofiztümörü olan hastaların yaklaşık yüzde 5inin hastalığı ailelerinden kalıtsalolarak aldığını gösterdi. Bu hastaların bir kısmı ise FİPA (ailevi izolehipofiz adenomu) hastalarıdır. Bu nedenle hipofiz tümörü olan hastalarda aileöyküsü mutlaka sorulmalıdır. Eğer ailede hipofiz tümörü varsa genetik analizyapılabilir. ailede de hipofiz tümörü olması durumunda, belli kriterleritaşıyan hastalara yurt dışında genetik çalışma yapılması konusunda gereklibağlantıyı kuruyoruz. Aynı durum böbreküstü bezi tümörleri için de geçerlidir.Böylece hastanın kardeşleri ve çocukları takibe alınarak hastalık erken dönemdeyakalanabilir dedi.
