Osmanlı padişahlarının tercihi sakız koyununun yetiştiricielinde ıslahı projesi İzmirde başarıyla sürdürülüyor. Soyu tükenmekte olanSakız koyunu ırkı, İzmir Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğininyürüttüğü halk elinde ıslah projesi ile kurtuldu. İzmir İli Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliğitarafından başlatılan proje ile sakız koyunu sahiplerinin damızlıkihtiyaçlarını karşılayabileceği elit sürüler oluşturuluyor. Bu kapsamında 62yetiştiricinin 6 bin 300 adet Sakız Koyunu, Uludağ Üniversitesi VeterinerlikFakültesi tarafından yakından takip ediliyor, Gıda Tarım ve HayvancılıkBakanlığı tarafından prim desteği alıyor.
Kökeni Sakız adası ve Urla olan ve halen Çeşme, Urla, İzmir,İstanbul çevrelerinde ve güneyde Antalya ve Mersinde az sayıda yetiştirilen bukoyun ırkı, uzun kuyruklu ve dip kısmında üçgen şeklinde yağ birikimibulunmasıyla tanınıyor. Ayrıca vücudu beyaz, baş ve ayaklarda siyah lekeleri veküçük benekleri ile benzer ırklardan ayrılıyor.
Dünya literatürüne girmiş önemli yerli gen kaynaklarımızdanolan Sakız Koyunu; Tarım Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı'nın destekleriyleyetiştirici elinde ıslah ediliyor. Proje ile saf sakız koyunun yetiştirilmesive ırkın korunması; İzmirdeki sakız koyunu yetiştiricilerinin damızlıkihtiyacının karşılanması hedefleniyor.
İzmir'de 11 ilçede 62 işletmede 6 bin adet sakız koyunu ve300 adet sakız koçu çalışma materyali olarak kullanılırken, proje kapsamındakisürülerde anaç başına 35 TL, yavru başına ise 20-40 arası hibe desteklemesiyapılıyor. Bu proje kapsamında yetiştiricilere toplam 212 bin 220 TL hibeödemesi yapılıyor.
Süt ve döl verimiyüksek
Dünyada süt ve döl verimi yüksek ırklardan biri olarakgösterilen Sakız koyununda, iyi bakıldığı takdirde yıllık 200-250 kilo sütverimine ulaşmak mümkün. Laktasyon (sağım) süresi 180-210 gün arasındadeğişiyor. Bu ırkta, ikiz ve üçüz doğumlar sıklıkla görülür. Bir batımda 5-6hatta 7 yavru doğuran koyunlar bulunuyor. Sakız dişileri 7-9 aylıkken gebekalabilir ve doğumdan 15 gün sonra tekrar çiftleşebilir. Böylece 2 senede 3 kezdoğum yapabilir.
Sakız koyununun dünyada kendini ispatlamış, süt ve dölverimi yüksek bir hayyan ırkı olduğuna dikkat çeken İzmir İli Damızlık KoyunKeçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Özer Türer, "Koyun sütünün litrefiyatı bugün için 2 TL. 2013 süt sezonunun açılması ile birlikte bir miktardaartış bekliyoruz. Türkiye'de ve dünyadakoyun sütüne büyük bir talep var, ancak üretim yetersiz. Bugün Türkiyede koyunsütü üretimini 10 kat artırsak yine de talep sıkıntısı yaşamaya devam edeceğiz.Koyun sütü talebine bu kadar ilgi varken Sakız Koyunu gibi kombine hayvanlardaha büyük önem arz ediyor dedi.
Sakız Koyunu ile ilgili bilgi veren Türer, Doğu Anadolu'nunİvesi ile birlikte Türkiye'nin süt verimi yüksek iki ırkından biri olan Sakızkoyunu İzmir'in yarımadasına has bir koyun. Sakız koyununun süt verimi yıllık250 kilogram. 2 yılda 3 doğum yapabiliyor. Doğurganlığı da çok yüksek. Öyle kiikiz, üçüz, hatta beşiz, altız doğuranlar var. Dünyada bilinen süt ve yüksekdöl verimine sahip Romanov Koyunu'ndan daha fazla verime sahip bir koyun varelimizde. Üstelik her mevsim gebe kalabilmesi sayesinde sürdürülebilirliğiartırabilir. Sakız koyunu hem et hem süt hayvanı olması, hızla büyümesiaçısından koyunculuğun geliştirilmesi konusunda yetiştiricilere yeni bir açılımsağlayacak" dedi.Ilıman deniz iklimisever
Sakız koyunları bağ-bahçe kenarlarında 3-4 başlık küçük evsürüleri halinde beslenirler. Bunun nedeni arazi ve tarım işletmesi durumununbu şekle uygun olmasıdır. Uygun koşullara sahip olan kimi yetiştiriciler 15-20koyunluk küçük sürüler bulundururlar. Bu koyun ırkı ılıman deniz iklimine alışkın olduğundan sertkara ikliminin egemen olduğu yerlerde ırk özelliklerini büyük ölçüdekaybetmekte ve döl veriminde belirli bir gerileme görülür. Örneğin Ankara veEskişehirde yetiştirilmek istenen Sakız koyunlarından normal döl alınamamıştır.Hâlbuki esas kökeni olan Sakız adası ve Çeşmede normal olarak bu koyun fazladöl verir. Döl veriminde gerileme olduğu gibi süt veriminde de azalmaolduğundan uzak ve sert iklimli bölgelere götürülen Sakız koyunları yok olupgitmiş ve bu yüzden fazla yayılamamıştır.
Her yıl Çeşmede düzenlenen Sakız koyunu sergisinden birçokmeraklı koyun yetiştiricisi, satın aldıkları Sakız koyunlarını yurdun birçokbölgesine götürüyor. Antalya ve çevresi, yani güneyde kıyı şeridinde de Sakızkoyunu yetiştirmek isteyenler başarıya ulaşıyor.
En değerli kurbanlıklarSakız koyunlarının etleri de oldukça lezzetlidir. Et lifleriarasında yağ toplanır ve et nispeten yumuşak olur. Süt kuzularının etlerisevilir ve aranır. Osmanlı İmparatorluğu devrinde en değerli kurbanlıklar Sakızkoyunlarından yapılırdı. Canlı ağırlık koyunlarda 35-40 kilo, koçlarda 50-60kilo kadardır.
Türkiyede saf sakız koyunlarının miktarı 3-4 bin olduğutahmin ediliyor. Her iklime uymadıklarından çoğalma ve yayılma şansları az. Sütve döl verimini iyileştirmek için başka yerli koyunların ıslahında Sakızırkından yararlanmak mümkün. Tahirova koyunları ile Sakızlar arasında yapılanmelezleme ile entansif koyunculuğa uygun, yüksek verimli yeni bir tipinyetiştirilmesi üzerinde duruluyor.
