Yazı Boyutu:
Türk zeytincilik sektörü 2010 yılında ciddi pazar payına ulaştığı İranda son iki yıldır güç kaybediyor. Döviz sıkıntısı yaşayan İran, sofralık zeytin ithalatını düşürmek için önce gümrük vergisi oranını yüzde 20den 90a çıkardı, daha sonrasında ise, çareyi ithalatçılara İthalat İzin Belgesi vermemekte buldu. 3 yıl önce İrana 4 bin ton sofralık zeytin ihraç eden Türkiyenin, 2011/12 sezonu sonunda İrana zeytin ihracatı 527 tona geriledi.
Geçtiğimiz 10 yıllık süreçte zeytin ağacı varlığını 80 milyon arttırarak, 170 milyona çıkaran Türkiye, zeytin ve zeytinyağı ihracatında konumunu güçlendirmeyi ve dünya ikincisi olmayı hedefliyor. Son yıllarda Irak pazarında ciddi gelişme gösteren Türk zeytincilik sektörünün, İrana ihracatı ise bürokratik engeller nedeniyle durma noktasına geldi.
Türkiye, 2009/10 sezonunda İrana sofralık zeytin ihracatını yüzde 113 arttarak 3 milyon 922 bin dolar seviyesine çıkarmıştı. 2011 yılında Türkiyeden zeytin ihracatındaki gümrük vergisini yüzde 20den yüzde 90a çıkaran İran, Türkiyeden sofralık zeytin ithalatının kademeli olarak düşmesini sağladı. 2012/13 sezonunda ilk çeyrek geride kalırken Türkiyeden İrana siyah zeytin ihracatı yapılamazken, yeşil zeytin ihracatı ise 122 ton seviyesinde gerçekleşti.
İrandan Türk zeytinine büyük talep olduğunu belirten Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi M. Kadri Gündeş, İran Devleti tarafından zeytin ithalatçılarına, İthalat İzin Belgesi verilmediğini bu nedenle Türkiyenin İrana sofralık zeytin ihracatının durduğunu kaydetti.
İranda 2011/12 sezonunda 32 bin ton, 2012-13 sezonunda ise sadece 5 bin ton sofralık zeytin üretimi olduğuna işaret eden Gündeş, 45 bin ton civarında sofralık zeytin tüketen İranın geçmiş yıllarda ithalatta birinci tercihinin Türkiye olduğunu, Türkiyeyi, Suriye, Yunanistan ve İspanyanın takip ettiğini söyledi.
İranın, Türkiye, Yunanistan ve İspanyaya zeytin ithalatında yüzde 90, zeytinyağı ithalatında ise yüzde 50 gümrük vergisi, Suriyeye ise zeytin ve zeytinyağında yüzde 4 gümrük vergisi uyguladığına dikkati çeken Gündeş, Yüzde 90 gümrük vergisine rağmen İrandan Türk zeytinine talep var. Ancak, İran Devleti, döviz sıkıntısı nedeniyle ithalatçılara İthalat İzin Belgesi vermiyor. Ekonomi Bakanımız Sayın Zafer Çağlayan ve Ekonomi Bakanlığı yetkilileri bu konuda bir çalışma yaptıkları takdirde İran pazarında eski ihracat rakamlarını çok rahatlıkla yakalayıp geçebiliriz diye konuştu.
Türkiyenin önümüzdeki 4-5 yıllık süreçte 650 bin ton zeytinyağı, 1 milyon 200 bin ton sofralık zeytin üretimi hedeflediğine vurgu yapan Gündeş, Bu rekoltenin iç piyasada tüketilmesi mümkün değil. 2023 yılında 3.8 milyar dolar ihracat hedefimize öncelikle komşu ülkelere ihracatımızı arttırarak ulaşabiliriz. İran, ihracat hedefine ulaşmada çok önemli bir ülke diyerek sözlerine son verdi.
